Podobnie jak w innych cysterskich opactwach, przy południowej ścianie kościoła klasztornego znajdują się krużganki. Tak jest i w archikatedrze oliwskiej. Mają klasyczną formę czworoboku okalającego wirydarz, czyli wewnętrzny ogród. Były one punktem centralnym klasztornych urządzeń i służyły zebraniom mnichów.

Do krużganków oliwskich prowadzą dwa zbytkowe portale – wschodni i zachodni. Oba zostały ufundowane w 1660 r. przez konwent oliwski za czasów opata Aleksandra Kęsowskiego, którego herb „Poraj” można odnaleźć na belce poprzecznej. Portal wschodni przeznaczony był dla mnichów oraz kapłanów. Wykonany został z marmuru, a w jego zwieńczeniu znajduje się figura Jezusa Chrystusa Zbawiciela, trzymającego w lewej ręce kulę ziemską, a prawą błogosławiącego świat. W zwieńczeniu drugiego portalu odnaleźć można figurę Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem. Był on używany przez braci konwersów.

W niniejszym odcinku cyklu przyjrzymy się północno-wschodnim krużgankom, których powstanie datowane jest na XIII w., co sprawia, że są najstarszą częścią całej budowli. Pozostałe dwa skrzydła – zachodnie oraz południowe – powstały później, w miarę rozbudowy opactwa.

Skręcając w lewo od zachodniego portalu, przechodzimy do północnej części krużganków, które architektonicznie nieco różnią się od pozostałych –są wyższe i szersze. To tutaj w arkadach ściennych odnajdujemy pierwsze z cyklu 18 obrazów pędzla mało znanego malarza Wenceslausa (Wenzla), które powstały w 1749 roku. W ostatnich latach dzieła przeszły całościowe prace konserwacyjne, dzięki którym można na nowo dostrzec na nich pewne szczegóły, inskrypcje, których zauważenie wcześniej było niemożliwe. W skrzydłach północnym i zachodnim znajdują się sceny ze Starego Testamentu, natomiast we wschodnim oraz południowym – z Nowego Testamentu. Ciekawostką krużganka północnego jest fresk z roku 1593, który jest czwartym z kolei obrazem w tej części skrzydła krużganków. Jego autorem jest Wolfgang Sporer, znany gdański malarz, który wykonał m.in. polichromię ołtarza Świętej Trójcy. Malowidło w tym miejscu powstało nieprzypadkowo. Właśnie tutaj odbywały się wieczorne czytania. Kolejne obrazy to kontynuacja cyklu Wenceslausa.

Warto zatrzymać się na dłużej obok wschodniego portalu. Wmurowana tam, wykonana w większości z czarnego marmuru, tablica upamiętnia wydarzenia z 3 maja 1660 roku. To właśnie w tym miejscu wymienione zostały podpisane dokumenty dotyczące zawarcia pokoju oliwskiego. Traktat przyniósł zakończenie inwazji Szwecji na Rzeczpospolitą, określanej mianem potopu szwedzkiego. Skręcając w prawo, przechodzimy do wschodniego skrzydła krużganków. Tutaj, w niszach lunetowych, odnajdziemy kolejne malowidła przedstawiające sceny z Nowego Testamentu.

Następnym obiektem jest barokowy, rzeźbiony portal. Ufundował go opat Michał Antoni Hacki w 1689 roku. Po obu stronach umieszczono przedstawienia najstarszych opatów z Clairvaux: po prawej – św. Stefana, a po lewej – św. Albericha. Napis na poprzecznej futrynie, między monogramami Jezusa i Maryi, brzmi: „Miejsce to nienawidzi występku, miłuje pokój, karze sprzeciw, ceni prawo, wyróżnia dobro”. Odnieść go można do charakterystyki pomieszczenia, do którego prowadzi portal, czyli kapitularza. Jest to zdecydowanie najpiękniejsze oraz najstarsze pomieszczenie klasztoru. Tutaj m.in. odbywały się najważniejsze narady dotyczące spraw konwentu, odczytywano mnichom ważne urzędowe pisma papieża oraz biskupów, a także ogłaszano kary za wykroczenia. Uwagę w kapitularzu przykuwa piękne gotyckie sklepienie krzyżowe. Wśród najstarszych ozdób wyróżnić można znajdujące się w ścianach południowej oraz północnej figury aniołów. Ścianę wschodnią zdobi okazała rozeta. Wśród wyposażenia pomieszczenia wyróżnić można m.in.: renesansowe stalle z przedstawieniami czterech ewangelistów, tafle ścienne, konfesjonał, a także szafy na paramenty z 1909 roku. Wtedy w kapitularzu przeprowadzono remont, m.in. wybito drzwi prowadzące do starej zakrystii. Obecnie kapitularz pełni funkcję nowej zakrystii.

W dalszej części wschodniego skrzydła krużganków znaleźć można niepozorny portal z profilowanej cegły, zamykany żelazną renesansową kratą. Prowadzi on do ogrodu, gdzie dobrze widoczny jest skośny układ cegieł. Taka forma architektoniczna charakterystyczna była dla duńskiego budownictwa sakralnego. Na zwieńczeniu jednej ze ścian znajduje się zegar pochodzący z XVI w., opatrzony napisem: „Jedna z nich jest ostatnia”.

W tej części krużganków znajduje się jeszcze m.in. wejście prowadzące do dawnego dormitorium cystersów.