Epitafium ks. Józefa Zator-Przytockiego w Gdańsku przejdź do galerii

Staraniem parafii Mariackiej upamiętniono 59. proboszcza bazyliki, kapelana Armii Krajowej, więźnia politycznego, niezłomnego kapłana ks. Józefa Zator-Przytockiego. Epitafium odsłonięto w czasie liturgii w 84. rocznicę utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego, w czasie której wierni modlili się za twórców Polskiego Państwa Podziemnego w latach 1939-1945 oraz w intencji kombatantów.

Pamiątkowe epitafium zawieszono obok wejścia do zakrystii. Informacje umieszczone na tablicy przygotował ks. kan. Krzysztof Niedałtowski, duszpasterz środowisk twórczych.

Z zamieszczonego portretu ks. Zator spogląda na ołtarz, przy którym zmarł w uroczystość Chrystusa Króla w 1978 r. podczas sprawowania Mszy św.

Ksiądz dr ppłk. Józef Zator-Przytocki urodził się 21 stycznia 1912 roku w Wicyniu, pow. Złoczów, woj. tarnopolskie. 17 maja 1930 roku zdał maturę w gimnazjum w Złoczowie. Następnie rozpoczął studia prawnicze na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W roku 1931 wstąpił do seminarium duchownego w tym samym mieście. Święcenia kapłańskie otrzymał 29 czerwca 1935 r. Początkowo prowadził pracę duszpasterską w Wicyniu, a następnie w Delatyniu. Zajmował się m.in. Akcją Katolicką, harcerstwem, spółdzielczością, a także Towarzystwem Szkół Ludowych. Ponadto propagował wśród parafian czytelnictwo, organizował przedstawienia i jasełka.

Po wybuchu II wojny światowej podjął obowiązki kapelana wojskowego i włączył się do pracy konspiracyjnej. Zajmował się organizowaniem przerzutów osób zagrożonych na Węgry i do Rumunii. Przez cały ten czas pełnił obowiązki kapłańskie. W styczniu 1940 roku wyjechał do Lwowa, aby uniknąć aresztowania przez NKWD. Udało mu się przedostać do Krakowa. Prowadził nauczanie na tajnych kompletach dla młodzieży z gimnazjum i liceum, działał w ruchu oporu.

W 1942 r. metropolita krakowski oddelegował go do duszpasterstwa Polski Walczącej, gdzie został dowódcą okręgu krakowskiego o pseudonimie Czeremosz i dziekanem korpusu Armii Krajowej w stopniu podpułkownika. W styczniu 1945 r., w obawie przed aresztowaniem przez UB, opuścił Kraków i udał się do Gdańska. W lipcu tego samego roku otrzymał nominację na administratora parafii Najświętszego Serca Jezusowego. Jednym z głównych zadań, jakie przed nim postawiono, było zabezpieczenie przed zimą zniszczonego kościoła.

W maju 1948 r. na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu odbyła się promocja doktorska ks. Józefa Zator-Przytockiego. 5 września tego samego roku został aresztowany, a na plebanii funkcjonariusze UB przeprowadzili rewizję. 30 listopada 1949 r. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego kapłan został skazany na 15 lat więzienia oraz 5 lat pozbawienia praw publicznych i honorowych. Karę odbywał w najcięższych więzieniach - w Rawiczu i we Wronkach. Na podstawie amnestii z listopada 1952 roku został zwolniony z więzienia 10 marca 1955 r. Po wyjściu z więzienia wrócił do parafii Najświętszego Serca Jezusowego, jednak nadal był dyskryminowany przez władze.

28 maja 1956 r. władze świeckie zabroniły mu pełnienia wszystkich funkcji kapłańskich. Mógł jedynie odprawiać cichą Mszę św. Odwoływał się od tej decyzji do Rady Państwa, Generalnej Prokuratury oraz Urzędu ds. Wyznań, jednak jego pisma pozostawały bez odpowiedzi. Decyzja o uchyleniu dyskryminacji została dopiero odwołana w roku 1957. 17 stycznia 1958 roku Prokuratura Generalna umorzyła śledztwo w jego sprawie i uznała go za uprawnionego do uzyskania odszkodowania za krzywdy moralne i materialne, związane z przebywaniem w więzieniu, gdzie spędził 8 lat i 10 miesięcy. W tym czasie był pozbawiony praw publicznych.

4 kwietnia 1959 r. został mianowany rektorem kościoła Mariackiego w Gdańsku. Cały czas czynnie uczestniczył w pracy duszpasterskiej. Brał udział w pracach Komisji Głównej II Gdańskiego Synodu Diecezjalnego. Był przewodniczącym Komisji Synodalnej Apostolstwa Świeckiego. W roku 1973 powołano go na wizytatora księży dziekanów. 17 września 1978 roku został kanonikiem honorowym Kapituły Katedralnej Gdańskiej.

26 listopada 1978 r. ks. Zator-Przytocki zmarł w trakcie odprawiania Mszy św. w bazylice Mariackiej. Został pochowany w jej krypcie.

WIARA.PL DODANE 25.09.2023

Odsłonięcie epitafium ks. Józefa Zator-Przytockiego

​W bazylice Mariackiej odsłonięto 24 września 2023 r. epitafium 59. proboszcza największej świątyni w archidiecezji gdańskiej.  

oceń artykuł