Dwory i pałace ziemiańskie, bo o nich mowa, to coś więcej niż rodzaj domu mieszkalnego i przykład pięknej architektury. – To przede wszystkim wielkie dziedzictwo historyczno-kulturowe. Dziedzictwo, niestety, systematycznie niszczone – podkreśla dr Maciej Rydel, dokumentalista polskich dworów i historii ziemiaństwa.

Polak czy Niemiec?

Tuż przed wojną na Pomorzu ok. 60 proc. dworów i pałaców należało do rodów polskich. – Trzeba jednak na te dane brać pewną poprawkę. Niektóre rodziny niemieckie, od lat żyjące na tych terenach, spolszczyły się. Z kolei część polskich rodów uległa germanizacji. Złożoną sytuację dobrze obrazuje przykład rodziny Krokowskich, później nazywanej von Krockow. Albrecht von Krockow, który był gospodarzem pałacu w Krokowej do 1945 r., płynnie mówił po polsku. Na pytanie, kim się czuje: Polakiem, Niemcem czy Kaszubą, odpowiadał: „Ja jestem von Krockow”. Ród był najważniejszy – mówi M. Rydel.