Benedykt Wietrzykowski urodził się na początku 1939 r. Jego rodzice, Gertruda i Konrad, poznali się w Gdyni, do której przybyli z różnych stron Polski. Po ślubie bracia panny młodej pomogli nowożeńcom – pożyczyli pieniądze na wynajem lokalu, w którym niebawem powstał sklep kolonialny. – Można tam było kupić szwarc, mydło i powidło, czyli wszystkiego po troszku – opowiada pan Benedykt. Interes szedł dobrze. Idylla zakończyła się wraz z wybuchem II wojny światowej...

Exodus z Miasta Gotów

17 września do miasta przybył z wizytą Adolf Hitler. Nie witały go tłumy. Kilka dni wcześniej naziści urządzili łapanki. Zatrzymano 5 tys. mężczyzn, których Niemcy uznali za polskich patriotów. – Hitlerowcy bali się niepokojów w Gdyni, którą krótko po odjeździe führera przemieniono na Gotenhafen, czyli Miasto Gotów – tłumaczy B. Wietrzykowski. Wśród aresztowanych był jego ojciec. – Udało mu się przekupić strażnika albo po prostu uciekł. Ukrywał się w lesie. Dzięki temu uniknął śmierci – opowiada pan Benedykt. Część mężczyzn trafiła do katowni gestapo Victoria Schule w Gdańsku. Pozostałych przetrzymywano w gdyńskich szkołach lub na placach jako zakładników. Kiedy Hitler opuścił miasto, Niemcy kierowali aresztantów do obozu koncentracyjnego Stutthof albo rozstrzeliwali w Lesie Piaśnickim pod Wejherowem.

– Mój ojciec chrzestny był wśród nich. Nigdy już nie wrócił do domu – mówi B. Wietrzykowski. 15 października przed kamienicę, w której mieszkał wraz z mamą i o 2 lata starszą siostrą, zajechały niemieckie samochody. – Wszystkim lokatorom kazali się wynosić. Według oficjalnego „Bekanntmachung”, czyli ogłoszenia, na spakowanie dostaliśmy pół godziny, a mogliśmy zabrać tylko 25 kilo. Klucz musieliśmy zostawić w drzwiach – wyjaśnia. Podobny los spotkał kilkadziesiąt tysięcy gdynian.

Pan z karabinem

– Trafiliśmy do Krobi niedaleko Poznania. Tam żyła przed wojną rodzina mamy. Trzy dni przed naszym przyjazdem Niemcy dokonali egzekucji na rynku. Pośród 15 rozstrzelanych cywilów był mój wujek Henryk – opowiada pan Benedykt. – Ojciec dołączył do nas po pewnym czasie. Przyszedł na piechotę. Gertruda znalazła pracę w gospodarstwie Niemca Franza Weigla. Konrad pracował w tartaku u jego córki Hildy – dodaje. W Boże Narodzenie 1944 r. na wieść o zbliżającym się froncie Weiglowie uciekli. Otwarto kościół, zamieniony wcześniej na magazyn. Podczas wieczerzy po raz pierwszy od kilku lat śpiewano polskie kolędy. Wietrzykowscy postanowili wrócić do Gdyni. – Ojciec ponownie otworzył sklep. Z początku interes się kręcił, potem jednak komuniści nie dawali mu żyć. To była prywatna inicjatywa, a dla tzw. spekulantów nie było miejsca w Polsce Ludowej – wspomina pan Benedykt. Kiedy w 1950 r. wracał ze szkoły, w drzwiach mieszkania minął funkcjonariusza UB w cywilu trzymającego karabin. – „Jak się nazywasz?” – zapytał mężczyzna. „Wietrzykowski!” – odpowiedziałem. „Wsiadaj do samochodu” – rozkazał ubek. Musieliśmy znowu opuścić Gdynię i zostawić sklep.

Musieli zostawić psa

Od 2000 r. Benedykt Wietrzykowski jest prezesem Stowarzyszenia Gdynian Wysiedlonych. – Działamy prężenie. Organizujemy sesje naukowe poświęcone bolesnej historii członków naszej organizacji, wydajemy publikacje, robimy filmy dokumentalne – wylicza. Niedawno władze miasta Gdyni rozstrzygnęły konkurs na pomnik upamiętniający największe przymusowe przesiedlanie polskiej ludności podczas II wojny światowej. Projekt przedstawia kobietę niosącą niewielki bagaż, jej syna i córkę oraz psa, którego rodzina musi zostawić. – Mężczyzny nie ma, ponieważ w tym czasie większość walczyła na froncie, była rozstrzeliwana w Piaśnicy albo przetrzymywana w obozach koncentracyjnych – wyjaśnia Jan Kosiedowski, prezes Biura Projektów Budownictwa Komunalnego, zwycięzca konkursu. Dlaczego jednym z bohaterów monumentu jest pies? – Chcieliśmy, by zaproponowana przez nas koncepcja podkreślała dramat rozstania. Wysiedlane osoby nie mogły zabierać ze sobą zwierząt. Kundelek jest symbolem tego wszystkiego, co gdynianie musieli zostawić, opuszczając miasto. Pomnik w 2014 r. zostanie odsłonięty na placu Gdynian Wysiedlonych.