W każdym z miejsc na Pomorzu, które odwiedził Jan Paweł II, znajduje się dziś jakaś materialna pamiątka tamtego wydarzenia. Na Westerplatte, w szczególnie ważnym miejscu na mapie Polski, stanęła tablica upamiętniająca obecność i słowa św. Jana Pawła II, wypowiedziane 12 czerwca 1987 r. podczas pamiętnego spotkania z młodzieżą. Dokonując poświęcenia tablicy, w czerwcu 5 lat temu, metropolita gdański przypomniał o obowiązku pamięci.

„Przemówienie Jana Pawła II tu, na Westerplatte, ma wymiar uniwersalnych wartości, których trzeba wciąż bronić, którymi trzeba żyć i które trzeba społeczeństwu wpajać. Jeżeli tego nie ma, pozostaną wspominki, a my będziemy zamieniać się w weteranów i kombatantów” – mówił abp Sławoj Leszek Głódź. Pamięć pomorska o świętym ma też inne wymiary. Na całym Pomorzu powstały liczne szkoły noszące jego imię. Są także aleje, domy pomocy społecznej czy instytut dokumentujący pomorskie ścieżki św. Jana Pawła II. I najcenniejsze – relikwie znajdujące się w wielu parafiach archidiecezji.

Materialnie, historycznie

Jednymi z najważniejszych śladów pobytu świętego papieża na Pomorzu są świątynie, które powstały jako wota jego obecności i kultu. W 1987 r. na gdańskiej Zaspie Jan Pa- weł II poświęcił kamień węgielny pod budowę kościoła Opatrzności Bożej. To tam, przy al. Jana Pawła II, przy jego pomniku, codziennie wierni zapalają znicze i modlą się za wstawiennictwem polskiego świętego. W maju 2009 r. świątynię konsekrował watykański sekretarz stanu kard. Tarcisio Bertone. On też 12 czerwca 2012 r. poświęcił w dolnej części kościoła kaplicę wieczystej adoracji i wprowadził do niej uroczyście relikwie błogosławionego wówczas Jana Pawła II. Od 16 czerwca 2007 r. przy parafii mieści się Gdański Ośrodek Dokumentacji Nauczania Jana Pawła II.

Dziś, dzięki rządowej dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zbiory papieskiego centrum lada moment zostaną udostępnione naukowcom i odwiedzającym świątynię. Papieskich śladów w Gdańsku jest więcej – w matemblewskim sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej znajdują się elementy papieskiego ołtarza, przy którym Ojciec Święty przewodniczył Mszy św. w 1999 roku. Liturgia odbywała się w niezwykłej scenerii – na sopockim hipodromie, gdzie dziś stoi krzyż jako pamiątka sprawowanej Eucharystii. Stamtąd ołtarz trafił do urokliwego leśnego sanktuarium, gdzie stanął na rozległej polanie. Poddany konserwacji w ostatnich latach jest prawdziwą perełką na papieskim szlaku w Gdańsku.

Dzięki otwartej, dostępnej prezentacji można znaleźć się w miejscu, w którym święty papież sprawował liturgię. Depozytem pamięci o św. Janie Pawle II jest również Międzynarodowe Centrum Ekumeniczne sióstr brygidek, znajdujące się w Gdańsku-Oliwie. Papież, po odprawieniu Mszy św. na sopockim hipodromie, osobiście poświęcił ośrodek i znajdującą się tu kaplicę. Duchowego spotkania z Janem Pawłem II można również doświadczyć, modląc się przed ukoronowanymi przez niego obrazami. Podczas nabożeństwa na gdańskiej Zaspie 12 czerwca 1987 r. Ojciec Święty ubrał w korony cudowny wizerunek Matki Boskiej Trąbkowskiej w Trąbkach Wielkich.

Na sopockim hipodromie 5 czerwca 1999 r. papież uroczyście ukoronował obraz Matki Bożej Wejherowskiej, Uzdrowicielki na Duszy i Ciele, autorstwa XVII-wiecznego artysty Andrzeja Stecha. Złote korony papieskie, wysadzane szlachetnymi kamieniami, nałożone zostały Matce Bożej i Dzieciątku. Cudowny wizerunek znajduje się w klasztornym kościele franciszkanów pw. św. Anny w Wejherowie.

Obraz Matki Bożej Wejherowskiej otaczają liczne wota wiernych za wysłuchanie ich próśb, a samo Wejherowo jest nazywane „Kaszubską Jerozolimą” albo „Kaszubskim Lourdes” i jest celem wielu pielgrzymek. O innych wotach dedykowanych świętemu wielokrotnie wspominał abp Głódź. W 2011 r. metropolita gdański erygował dwie parafie poświęcone papieżowi: pw. św. Jana Pawła II na gdańskich Łostowicach – wotum za dwie papieskie pielgrzymki do Gdańska oraz wejherowską świątynię pw. św. Karola Boromeusza – dziękczynienie za pontyfikat świętego Polaka.

Rowerem i kajakiem

Ślady św. Jana Pawła II na Pomorzu nie ograniczają się tylko do sfery duchowej. Są tu całe... ścieżki i drogi turystyczne. Szlaki papieskie, biegnące trasami, które przed laty przemierzał Karol Wojtyła – najpierw jako ksiądz, potem biskup i kardynał oraz które odwiedzał jako papież. Na rozważania i spotkanie z miejscami odwiedzanymi przez świętego można wybrać się np. na rowerze. Przejażdżkę papieskimi drogami można rozpocząć z Trójmiasta do Pelplina, odwiedzając po drodze miejsca, w których sprawował liturgie i przebywał, dołączając do marszruty urokliwe i stare świątynie Pruszcza Gdańskiego, Żuław Gdańskich, Tczewa.

Można też wyruszyć w drogę papieskimi śladami po wodzie. W czasie ponad 20 wakacyjnych wypraw K. Wojtyła przepłynął najpiękniejsze szlaki wodne północnej Polski. Szczególnie ukochał sobie Brdę. To na niej rozpoczął w 1953 r. swoje „kajakowe duszpasterstwo”. Jubileuszowy Rok św. Jana Pawła II może być inspiracją do odwiedzin pomorskich miejsc związanych z papieżem. I do powrotu do jego słów, które wypowiedział tu, na Pomorzu.