Świątynia Matki Bożej, astronoma i carillonu

Świątynia, w której posługują oo. karmelici, znajduje się w sercu gdańskiego Starego Miasta, nieopodal charakterystycznego Wielkiego Młyna. Pierwszy obiekt sakralny w miejscu dzisiejszego kościoła św. Katarzyny mógł powstać, jak przypuszcza Andrzej Januszajtis, znawca historii Gdańska, już w 997 r. i mieć związek z działalnością św. Wojciecha. Wiadomo, że w 1227 r. świątynia już istniała. Z tą datą wielu historyków łączy powstanie parafii przy kościele.

Świątyni nie omijały klęski. Po inwazji moskiewskiej wojsk napoleońskich w 1812 r., kiedy żołdacy pomylili funkcje sakralne świątyni ze stajennymi, trzeba było wiele naprawiać. Kolejny remont trwał w latach 1905-1910, kiedy po pożarze wieży podjęto kroki na rzecz rekonstrukcji hełmu. Kolejny pożar, spowodowany zniszczeniami wojennymi w 1945 r., doprowadził do zniszczenia dachu, hełmu wieżowego oraz części sklepień. Kalendarium powojennej odbudowy rozpoczyna się w 1953 r., kiedy odtworzono część korpusu, szczyty prezbiterium i kaplic południowych oraz położono dach, stosując ekonomiczną konstrukcję wykonaną w całości z desek. W trakcie jego naprawy, 22 maja 2006 r., wybuchł pożar, w którego wyniku kościół uległ spaleniu. Prace przy odbudowie trwają do dziś.

Kościół św. Katarzyny jest miejscem, w którym znajduje się jeden z trzech gdańskich, jedynych w Polsce, carillonów. 50-dzwonowy carillon umieszczono na wieży kościoła. Na zestrojonych ze sobą dzwonach można grać za pomocą specjalnej klawiatury oraz w trybie automatycznym.

Świątynia ma też mocne związki z gwiazdami i kosmosem. Spoczął w niej w XVII w. Jan Heweliusz, gdański astronom i patrycjusz, m.in. badacz Księżyca i odkrywca gwiazdozbioru Tarczy Sobieskiego. W 2011 r. gdańscy naukowcy skonstruowali najdokładniejszy zegar na świecie. Jako pierwsi wykorzystali do tego charakterystyczne tętnienie pulsarów.

Od ponad 50 lat w kościele znajduje się wizerunek Zwycięskiej Pani Szkaplerza z Bołszowców na Ukrainie. Cudowny obraz został przywieziony do Gdańska 21 lipca 1968 r. Dzieło datowane jest na XVI wiek. Obraz eksponowany jest w sukience sprawionej na koronację w 1777 roku.

Więcej o kościele św. Katarzyny w najnowszym numerze 29. "Gościa Gdańskiego" na 19 lipca.