To najważniejsza wystawa czasowa sztuki współczesnej spośród prezentowanych od początku roku przez gdańskie Muzeum Narodowe. Kuratorem ekspozycji jest Małgorzata Abramowicz, która przygotowała opowieść o życiu i pracy artysty, związanego przez ponad pół wieku z Gdańskiem, jego sceną teatralną, teatrem Wybrzeże i powstającą tu sztuką. „6 grudnia 2021 r. będziemy obchodzić 100. rocznicę urodzin tego niezwykłego artysty, który na stałe wpisał się w historię powojennego teatru i Gdańska. Marian Kołodziej wpływał swą twórczością na kształtowanie kilku pokoleń gdańszczan. Gdy w 1997 r. Rada Miasta Gdańska podjęła decyzję o nadaniu mu Honorowego Obywatelstwa Miasta Gdańska, w uzasadnieniu uchwały napisano, że jego dokonania to część najnowszej historii sztuki gdańskiej obecnej od wieków w kulturze Europy” – napisała kurator wystawy w oliwskim muzeum.

Retrospektywa w Oddziale Sztuki Nowoczesnej w gdańskiej Oliwie ma bardzo syntetyczny charakter. W kolejności chronologicznej autorzy ekspozycji zaprezentowali nie tylko twórczość M. Kołodzieja, ale również jego sylwetkę. We wnętrzach Pałacu Opatów można zobaczyć zdjęcia rodzinne z wielkopolskiego Raszkowa, z lat szkolnych, następnie rysunki z czasów studenckich, a nawet protokoły egzaminów z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Prezentowane są także dzieła związane z teatrem: projekty scenografii, rysunki, kostiumy. Są też wstrząsające prace z cyklu „Klisze pamięci”, prezentujące wyryte w pamięci M. Kołodzieja upiorne obrazy obozowej traumy KL Auschwitz. I dwa wielkie projekty związane z Gdańskiem, Wybrzeżem i Kościołem – papieskich ołtarzy z Gdańska i Sopotu, przy których liturgię odprawiał św. Jan Paweł II. Wystawę zamyka duża sekwencja poświęcona ostatniej scenografii artysty do spektaklu „Tragedia o bogaczu i Łazarzu” gdańskiego Anonima w reżyserii Krzysztofa Babickiego. Przedstawienie zostało wystawione w 2001 r. przez teatr Wybrzeże w Gdańsku w kościele św. Jana. Miejsce prezentacji wystawy nie jest przypadkowe.

− Marian Kołodziej przez wiele lat współpracował z naszym muzeum. Przekazywał Działowi Teatralnemu swoje prace. Uczył nas aranżacji, opanowania przestrzeni, pomagał przy tworzeniu wystaw, które wciągały i zaskakiwały zwiedzających. Stał się naszym mistrzem i przyjacielem. W roku jego 100. urodzin zapraszamy do Pałacu Opatów, miejsca, z którym był przez wiele lat związany, w którym prezentował w 1990 r. swoją autobiograficzną wystawę „Kołodziej w skali 1:20”. Chcemy przypomnieć sylwetkę tego znakomitego scenografa, rysownika, niezwykłego człowieka, pokazać część prac, które nam zostawił – mówi Małgorzata Posadzka, kierownik Działu Marketingu i rzecznik prasowy MNG.

Marian Kołodziej urodził się 6 grudnia 1921 r. w Raszkowie, w Wielkopolsce. Ukończył Gimnazjum im. Józefa Piłsudskiego w Ostrowie Wielkopolskim. Działał wtedy w teatrze amatorskim, w którym przygotowywał oprawę plastyczną spektakli. Wiosną 1940 r. w Krakowie wraz z kolegami został aresztowany przez Niemców podczas próby przedostania się do wojska polskiego na Zachodzie. 14 czerwca 1940 r. przewieziono ich pierwszym transportem z Tarnowa do powstającego KL Auschwitz. Kołodziej dostał obozowy numer 432. W obozie dla ruchu oporu przerysowywał plany fabryk, za co został aresztowany i skazany na śmierć. Dzięki pomocy jednego ze współwięźniów – Tomasza Szymańskiego – dostał się do pierwszego transportu podczas ewakuacji KL Auschwitz. Ostatecznie dotarł do obozu Mauthausen-Ebensee, który 5 maja 1945 r. wyzwolili Amerykanie. Po wojnie M. Kołodziej studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był studentem prof. Karola Frycza, jednego z najwybitniejszych polskich scenografów. W 1950 r. rozpoczął współpracę z teatrem Wybrzeże. Zamieszkał przy ul. Mariackiej w Gdańsku i nad morzem został na zawsze. W Trójmieście, w teatrach w Polsce i za granicą zrealizował ponad 200 scenografii teatralnych, zaprojektował kostiumy do 30 filmów, przygotował ponad 30 wystaw, projektował i nadzorował wykonanie ołtarzy na pielgrzymki św. Jana Pawła II do Polski w 1987 i 1999 roku. W 1993 r. doznał udaru mózgu, miał sparaliżowaną prawą część ciała. Podczas rehabilitacji zaczął rysować cykl prac „Klisze pamięci”, który pokazał w marcu 1995 r. w prezbiterium kościoła Świętej Trójcy w Gdańsku. Potem dzieło trafiło do Centrum św. Maksymiliana Kolbego w Harmężach, obok byłego obozu KL Birkenau II, gdzie znajduje się do dziś. Artysta zmarł w Gdańsku 13 października 2009 roku. Pochowany został w Harmężach, w krypcie wystawy.