Rok toczącej się za naszą wschodnią granicą wojny to moment na refleksję nad pomocą, której udzieliliśmy, my, mieszkańcy Pomorza, wierni gdańskiego Kościoła, naszym braciom i siostrom z Ukrainy. Arcybiskup Tadeusz Wojda, metropolita gdański, wielokrotnie w czasie tego roku dziękował wszystkim, którzy hojnie odpowiedzieli na apel Kościoła, Caritas i organizacji charytatywnych. – Popłynęła obficie modlitwa o pokój w Ukrainie, ale też szerokie wsparcie materialne. Dziękuję z całego serca za wasze dobre serce i za wszelką okazaną pomoc – mówił metropolita gdański.

Dla ks. kan. Janusza Stecia, dyrektora Caritas AG, to trudne podsumowanie działań organizacji. – Od początku wojny, od 24 lutego, jesteśmy włączeni w tę pomoc. Przez kolejne tygodnie i miesiące okazało się, że potrzeba dużo większej różnorodności działań niż wcześniej. Muszę przyznać, że były to też wielkie chwile, wydarzenia w ludzkim wymiarze. Nastąpiło pospolite ruszenie indywidualnych osób, które kierowały się wyłącznie odruchem serca, rodzin i zespołów, pracowników. Wszystko, by jak najszybciej pomóc, przyjść z opieką. To było imponujące – mówi ks. Steć.

Pierwsze chwile, pierwsza pomoc

Pierwszy transport z darami wyruszył 1 marca. Z terenu diecezji wyjechały dwa busy z najpotrzebniejszymi produktami. Przez kolejne miesiące na wschód pojechało łącznie 11 dużych transportów. Dary przewoziły tiry, pojedynczo, czasem w dwa samochody z przyczepą. Tak wierni gdańskiej archidiecezji przekazali setki ton produktów. Ale skala zorganizowanej pomocy była o wiele większa. – Nie liczymy małych transportów, czyli na przykład busów z żywnością czy towarami pierwszej potrzeby. Wysłane przez nas tiry jechały skompletowane, z żywnością kupioną w paletach. Wiele parafii, szczególnie na początku na własną rękę, organizowało też transporty z darami. To była i jest prawdziwa rzeka pomocy – dodaje ks. Steć. Na Pomorze, w pierwszych dniach marca zaczęli również przybywać uciekinierzy. W Domu Pielgrzyma w sanktuarium pasyjno-maryjnym w Wejherowie pierwsze osoby pojawiły się w niedzielę 6 marca. Ojcowie franciszkanie zgłosili się do Caritas archidiecezjalnej z chęcią przyjęcia uchodźców. – Jak tylko Ukraińcy dojechali do Wejherowa, natychmiast zaoferowaliśmy im gościnę. W ciągu czterech godzin nasz dom pielgrzyma zapełnił się gośćmi – mówi o. Ryszard. Do Wejherowa trafiły osoby z różnych miejsc ogarniętego wojną kraju, wiele z nich z dziećmi. Liczne grupy zostały przyjęte przez parafie w Żukowie czy Pucku. Wiele mniejszych grup czy dużych rodzin trafiło do innych parafii archidiecezji. – Dużym wsparciem dla tych nowych lokatorów w wielu domach zakonnych czy parafiach w kolejnych miesiącach była pomoc zorganizowana na poziomie krajowym, rządowym – dodaje ks. J. Steć.

Kapłani – ambasadorzy

Pomoc wysyłana przez Caritas miała też swoich adresatów na miejscu. – Współpracujemy w dalszym ciągu z naszymi ambasadorami Kościoła gdańskiego, czterema kapłanami, którzy tam pracują na co dzień. Są dla nas ważnymi pośrednikami pomocy, a ich plebanie miejscem dystrybucji darów do dakolejnych miejsc, według bieżących potrzeb. Będąc na miejscu, najlepiej wiedzą, gdzie i co jest w danej chwili najbardziej potrzebne – mówi dyrektor Caritas AG. Pomoc dociera na zachodnie tereny Ukrainy, gdzie kapłani pracują, ale również na tereny wschodniej Ukrainy, gdzie toczą się najgorsze walki. – Potrzeby są dramatycznie duże, ze względu na uchodźców wojennych, ale też działania frontowe. Imponująca jest działalność naszych księży. Jeden z nich, ks. Jan Wójcik z parafii w Rohatynie uruchomił linię do produkcji gotowych obiadów dla żołnierzy. Wystarczy, że zaleją potrawy z kaszy gorącą wodą i mają pożywny obiad – dodaje. Dzięki diecezjalnym księżom prowadzony jest też „monitoring” skuteczności pomocy. – Doradzają nam, a to kluczowe. My też nauczyliśmy się nie działać standardowo, schematycznie. Dzięki nim wiemy też, z kim współpracować w Ukrainie, jeśli chodzi o transportowanie darów. Wcale nie jest łatwo zawieźć transport w konkretne miejsce – mówi dyrektor Caritas AG. W czasie ostatnich 12 miesięcy wyzwania związane z organizacją pomocy w Ukrainie spowodowały, że pracownicy i wolontariusze gdańskiej Caritas wyspecjalizowali się w swoich działaniach. – Mogę w tej chwili śmiało powiedzieć, że mamy do dyspozycji zespół, który jest w stanie sprostać takimi wyzwaniom i zadaniom. Powstał nasz profesjonalny magazyn, ludzie potrafią poradzić sobie ze strona techniczną i dokumentacją transportu. To niezwykle cenne umiejętności, które mają profesjonaliści w branży logistyki – zauważa kapłan.

Nadzieja i wsparcie

Goście ze wschodu w coraz mniejszym stopniu korzystają z gościnności wspólnot parafialnych i zakonnych. Z początkiem roku przestał funkcjonować hostel Kvartyra w gdańskim Brzeźnie, gdzie miejsce znalazło wiele rodzin. – Ich sytuacja odzwierciedla to, co się stało w ostatnich miesiącach. Wiele osób wróciło do domu do Ukrainy. Część pozostała jednak z nami i przebywają obecnie w ośrodku w Warzenku, a część wróciła do hotelu Golden Tulip, gdzie pierwotnie przybyli. Z wszystkim pozostającymi na Pomorzu jesteśmy w kontakcie. Cały czas są pod naszą opieką, choć już nie wymagają jej w takim intensywnym stopniu jak wcześniej – tłumaczy ks. Steć. Caritas Archidiecezji Gdańskiej pomaga też uchodźcom, starając się odciążyć polskie rodziny, które przyjęły Ukraińców pod swoje dachy. – Myślę, że rolą organizacji pozarządowych jest, żeby pomagać społeczeństwu w takich oddolnych inicjatywach. Polskie rodziny przyjęły uchodźców jak gości. To wielka otwartość i życzliwość, ale wiadomo, że gościnność ma swój kres – mówi. W gdańskiej Caritas działa oddzielna komórka, gdzie jest zespół ludzi, którzy szukają różnych możliwości pomagania, często bardzo indywidualnych. Jedną z takich inicjatyw jest trwająca od początku wojny akcja wydawania paczek żywnościowych dla uchodźców. – W takich paczkach znajdują się podstawowe produkty żywnościowe, ale też środki czystości, artykuły higieniczne. Przy ich kompletowaniu w naszym magazynie też cały czas pracują wolontariusze. W walentynki przygotowali oni ponad 450 takich paczek – dodaje dyrektor Caritas. Dramatyczna i tragiczna sytuacja może nieść jednak nadzieję. Ksiądz Steć jest przekonany, że obecnie Polska i Ukraina mają szansę na przełamanie trudnych relacji wynikających ze wspólnej historii i zbudowanie jedności. – W czasie niedawnych ferii zorganizowaliśmy wypoczynek dla dzieci ukraińskich, z grupami połączonymi. Również wszystkie nasze świetlice są otwarte dla naszych polskich dzieci i ich kolegów z Ukrainy. Integracja z dziećmi polskimi jest czymś ważnym i powinna mieć miejsce nie tylko w szkole. Podejmuje się wiele działań na rzecz jedności międzynarodowej pomimo trudnej historii. Stajemy wobec wielkiej szansy, by otworzyć zupełnie nowy rozdział w naszych relacjach, nawet w trudnym czasie – zaznaczył. Warto przypomnieć, że wciąż można wspierać pomocą walczącą Ukrainę i uchodźców, którzy trafili na Pomorze. – Cały czas działa nasze centrum wsparcia dla uchodźców w Gdańsku przy ul. Dobrej 8. Do naszych placówek można też kierować dary materialne. Działają zbiórki pieniężne na kontach. Zachęcam do śledzenia wszystkich naszych działań również w mediach społecznościowych. Zapraszam też wolontariuszy do współpracy przy różnych inicjatywach pomocowych – mówi dyrektor Caritas AG.