84. Rocznica "krwawego" Wielkiego Piątku

W dniu 22 marca 1940 r. w lesie nieopodal obozu KL Stutthof Niemcy rozstrzelali 67 polskich patriotów. Wśród nich znaleźli się najwybitniejsi polscy działacze z Wolnego Miasta Gdańska, jak Antoni Lendzion, a także kapłani: ks. Bronisław Komorowski i ks. Marian Górecki.

W piątek 22 marca gdański IPN organizuje obchody tragicznego wydarzenia. Rozpocznie je o godz. 18 Msza św. w kościele pw. św. Jadwigi Śląskiej w Gdańsku Nowym Porcie. Liturgia będzie sprawowana pod przewodnictwem bp. Wiesława Szlachetki. Po Mszy św., ok. godz 18.50 przemarsz uczestników z biało-czerwonymi flagami pod pomnik ks. Mariana Góreckiego. Tam o godz. 19 okolicznościowe przemówienia i złożenie wiązanek kwiatów.

Rocznicowe obchody mają przypomnieć o kaźni, jaką po wybuchu II wojny światowej zgotowali Polakom z Pomorza Niemcy z NSDAP. Późną jesienią 1939 r. polscy działacze z Wolnego Miasta Gdańska trafili do miejscowości Sztutowo. Już w połowie sierpnia 1939 r. zjawił się tam oddział SS przygotowujący obóz koncentracyjny. Hitlerowcy zajęli budynki byłego Młodzieżowego Leśnego Ośrodka Wychowawczego. Obóz planowano utworzyć na przyległych terenach rekreacyjnych.

Pierwsi polscy więźniowie znaleźli się w obozie 2 września 1939 r. Grupę około 150 Polaków przetransportowano z tymczasowych aresztów zlokalizowanych w Gdańsku, m.in. w Victoriaschule (szkoła dla dziewcząt im. cesarzowej Wiktorii) przy ówczesnej Holzgasse (dziś Kładki). Na całym Pomorzu Polaków aresztowano według wcześniej przygotowanych list proskrypcyjnych. Cel Niemców stanowiła fizyczna eksterminacja polskiej inteligencji i warstwy przywódczej. Taki sam los miał spotkać polskich patriotów osadzonych w obozie Stutthof. Już w styczniu 1940 r. w lesie nieopodal obozu zamordowano 22 Polaków. Wśród nich znalazł się beatyfikowany w 1999 r. ks. Franciszek Rogaczewski.

Dwa miesiące później, w Niedzielę Palmową, wytypowano około stu Polaków, tworząc z nich specjalne komando. W obozie zebrał się sąd doraźny pod przewodnictwem szefa Staatspolizeileitstelle w Gdańsku Helmuta Tanzmanna, który skazał na śmierć 67 więźniów. Rozstrzelano ich w Wielki Piątek 22 marca 1940 r.

Po zakończeniu wojny miejsce egzekucji zostało odnalezione. Udało się ustalić 53 nazwiska ofiar. Po wojnie ciała ekshumowano. Odbyło się to od 28 listopada do 4 grudnia 1946 r. Zwłoki zostały pochowane na cmentarzu na gdańskiej Zaspie 4 kwietnia 1947 r. Nazwisk 14 ofiar nie ustalono do dziś.